انجمن تکنولوژی آموزشی دانشجویان ایران

نقش و جایگاه طراحان آموزشی در آموزش الکترونیکی
طراحی آموزشی روشی است که با انجام بعضی فعالیت‌های یادگیری با یک ترتیب خاص در زمینه‌ی محیط یادگیری خاص، یادگیرندگان را قادر به کسب اهداف یادگیری خاص می‌کند(اسکورم ، 2001 ).
کار طراحان آموزشی در تألیف محتوا و طراحی محیط‌های شبکه محور، هم‌چنین نظارت بر اجرای آموزش‌های الکترونیکی بسیار مهم و ضروری است. بنابراین لازم است هرچند اجمالی به این مقوله پرداخته شود و در ادامه طی سلسله مقاله هایی به تشریح عمیق‌تر نقش و وظایف طراحان آموزشی بپردازیم.
طراحان آموزشی می‌باید بتوانند با استفاده از تئوری‌ها و نظریه‌های یادگیری، و بهره گیری از علوم ارتباطات، اصول یادگیری و آموزش را به مشخصه‌های مواد و فعالیت‌های آموزشی تبدیل کنند.
بنابراین وظایف طراحان آموزشی شامل مواردی به شرح زیر می‌باشد:
با استفاده از تکنیک‌های « تحلیل نیاز » موقعیت شخصی کاربران را مشخص و درک نمایند؛
مشکلات یادگیری را تجزیه و تحلیل کنند؛
به تحلیل صحیح مسئله‌ی آموزشی پرداخته و راه حل‌های مؤثر تجویز نماید؛
بین تئوری‌های یادگیری و طراحی آموزشی رابطه‌ی عملی برقرار کنند، زیرا تئوری‌های یادگیری:
الف) منبع راهبردها، تدابیر و روش‌های آموزشی هستند؛
ب) بنیادی برای انتخاب راهبردی معقول و هوشمندانه فراهم می‌کنند،

وظایف طراحان آموزشی از نظر استاندارد اسکورم

•  کار طراحان آموزشی با استفاده از رویکرد طراحی آموزشی حمایت از انواع راهبردهای یادگیری؛
   تعیین مشخصات برای تشریح عناصر و ساختار هر واحد یادگیری شامل موارد زیر:
  - منابع؛
  - دستورالعمل‌ها برای فعالیت‌های یادگیری؛
  - قالب برای تعامل‌های ساختار یافته؛
  - مدل‌های مفهومی( مانند یادگیری مسئله محور) ؛
  - اهداف، موضوع‌ها و بازده‌های یادگیری؛
  - ابزار و راهبردهای سنجش.
  مشخص کردن ویژگی های کاربران از طریق تحلیل نیازها – تحلیل تکالیف؛
  مشخص کردن پیش‌نیازها؛
  ارائه‌ی اهداف یادگیری؛
  طراحی سلسله فعالیت‌های آموزش و یادگیری و طراحی توسعه‌ی تجارب یادگیری؛
  مشخص نمودن مؤلفه‌های نقش، خصوصیات، فعالیت‌ها و محیط‌های یادگیری؛
  طراحی بسته‌بندی محتوا؛
  فراهم کردن محیط یادگیری مناسب با درک شرایط و وضعیت یادگیری و درک کامل از روش‌های یادگیری.
  نقش: نوع شرکت کنندگان در یک واحد یادگیری.
  خصوصیات: مبنایی را تشکیل می‌دهد که براساس آن مجموعه‌ی سوابق، پوشه‌ی کار کاربر ساخته‌می‌شود.
  فعالیت: یکی از عناصر ساختاری اصلی کار یادگیری در طراحی آموزشی است و عامل اتصال بین نقش‌ها، اهداف و فعالیت یادگیری در محیط یادگیری است.
  محیط یادگیری: فعالیت‌ها در یک محیط انجام می‌گیرد که یک مجموعه‌ی ساختار یافته از اهداف، خدمات و محیط‌های فرعی یادگیری است( اسکورم، 2001 ).
  علاوه بر وظایفی که به طور کلی بر عهده‌ی طراحان آموزشی در طراحی محیط‌های شبکه محور می‌باشد، طراحان آموزشی برای بهبود کیفیت کار تألیف محتواهای الکترونیکی به امور زیر نیز می‌پردازند:
  - اولویت بندی کاربرد در طراحی و ارائه‌ی یک واحد یادگیری
  - تقسیم‌بندی ابزار تألیف
  - تقسیم‌بندی حرکت‌های فنی در تحویل یک واحد یادگیری( مانند مدل‌های بسته‌بندی محتوا)
  - تعیین مسیرهای انتقال اطلاعات به کاربران متقاضی و نحوه‌ی به اشتراک گذاری واحدهای یادگیری
  - کنترل و ارتقای کیفیت واحدهای یادگیری
  - تفسیر و ترجمه محتوا از یک مدول ( ماجول ) آموزشی به مدول دیگر( اسکورم، 2002 ).

در مجموع طراح آموزشی مسئول توسعه‌ی اهداف درس، تعریف و تعیین توالی واحدهای یادگیری، طراحی روش‌های یاددهی- یادگیری و ارزشیابی است، کلیه‌ی این امور مطابق با نیازهای یادگیرنده و اهداف کارآموزی است. طراحان آموزشی هم‌چنین باید در تعیین سهم روش‌های ارائه‌ی مطلب و رسانه (گرافیک، ویدئو و ... ) در تأثیرگذاری کارآموزی جامع نظارت داشته باشند(کانراد و کینکز ، 2009 ).

منابع فارسی
- اسکویی، یاسمن؛ سلیمی، حشمت و مطیعی، سیده طیبه( 1385 )، ارزشيابي محتوايي نرم‌افزارهاي آموزشي براساس ملاك‌هاي مبتني بر مدل‌هاي نوين آموزشي، تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
- فالون، کارل و براون، شارون( 2003 )، استانداردهای یادگیری الکترونیکی، ترجمه: فردوس باقری و مهدی حسین کوچک( 1383 ). تهران: مؤسسه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزشی مدارس هوشمند.
-
- هورتون ، ابزارها و فناوری‌های E- learning ؛ ترجمه خسرو مهدی پور عطایی. تهران: مؤسسه فرهنگی دیباگران.

منابع انگلیسی
1- Kerri Conrad and Training Links(2009), Instructional Design for Web – Based training , HRD Press Amhers /Massachusetts.
2- Michael Brennan, Susan Funke, and Cushing Anderson(2001 ), The Learning Content Management System, www.Idc.com.
SCORM, January 2001, version 1.1-3
4-Whitney, Jeff (2008), A Critical Link to Learning Success Learn Lead. Training Industry Quarterly, spring 2008 / A Training Industry, Inc. ezine / www.trainingindustry.com/TIQ.
5- Wikipedia(2009), Learning Content Management System